11 i 17 lipca 2013r.
ŚLEPY MIECZ
Rok okrągłych rocznic Powstania Styczniowego i Ludobójstwa na Kresach organizator obchodów 11 Lipca, spiął jedną klamrą – „Chorałem” Kornela Ujejskiego. Poety zapomnianego przez wielu współczesnych.
Cytat z Chorału „inni szatani są tam czynni” przytoczony przez Jarosława Kaczyńskiego na Konwencji PiS w Radomiu /30 czerwca 2007 roku/ w odniesieniu do protestu pielęgniarek w Warszawie, został zrozumiany przez:
– Stefana Niesiołowskiego jako „przykład paranoi”;
– Jerzego Szmajdzińskiego jako „obrazę inteligencji”;
– Aleksandra Szczygło i Romana Giertycha jako „chwyt retoryczny”.
Mój polonista w PRL, w latach 50 –tych, za takie wypowiedzi postawiłby Niesiołowskiemu i Szmajdzińskiemu dwóje, a Alka lub Romka złajałby tak:
Eee! siadaj Giertych. Na następnej lekcji recytujesz cały „Chorał”… Z pamięci! Jasne!
„Chorał” stworzył Józef Nikorowicz, jako utwór na fortepian lub organy. Jego przyjaciel poeta Kornel Ujejski napisał tekst nawiązujący do wstrząsu moralno-politycznego wywołanego „rzezią galicyjską”:
Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej,
Do Ciebie, Panie, bije ten głos,
Skarga to straszna, jęk to ostatni,
Od takich modłów bieleje włos.
/…/ O! Panie, Panie! Ze zgrozą świata
Okropne dzieje przyniósł nam czas,
Syn zabił matkę, brat zabił brata,
Mnóstwo Kainów jest pośród nas.
Ależ, o Panie! Oni niewinni,
Choć naszą przyszłość cofnęli wstecz,
Inni szatani byli tam czynni;
O! rękę karaj, nie ślepy miecz! /…/
„inni szatani” – Kornel Ujejski odnosi się do tych , którym rzeź była na rękę. Kanclerz Cesarstwa Austriackiego Klemens von Metternich nic nie zrobił by jej zapobiec. Można nawet postawić pytanie czy jej nie sprowokował celowo. Bezkarne działania podwładnych: Wielkorządcy Galicji Kriega i starosty tarnowskiego Breinlna, na to wskazują. Breinln zorganizował zbrojną bandę przeciw spiskującej – szykującej powstanie szlachcie polskiej i wypuścił z kryminału zbrodniarza Jakuba Szelę, który stanął na jej czele.
Wiele można znaleźć podobieństw: Galicja 1846 i Wołyń 1943 oraz niemieckojęzyczni „przyjaciele” w tle.
Chorał stał się hymnem „Wiosny Ludów”, w 1848 roku w Galicji, a w 1863 hymnem powstańców w całym Królestwie i na Litwie.
Organizatorem rocznicy był Andrzej Zahorski, „Chorał” recytowała Elżbieta Grunert, a Jan Święcicki przypomniał postać i twórczość Kornela Ujejskiego.
J. Ś.