W piątkowe popołudnie, 4 kwietnia 2025 roku, Klub „Gazety Polskiej” w Tychach we współpracy ze Stowarzyszeniem „Rodzina i Tożsamość” zorganizował pokaz najnowszego filmu dokumentalnego pt. Kryptonim „Klasztor” – Dopaść Pileckiego, ukazującego działania Urzędu Bezpieczeństwa przeciwko rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu w ramach operacji o kryptonimie „Klasztor”.
Film w reżyserii Tadeusza Płużańskiego porusza w sposób szeroki losy, jednego z największych bohaterów II wojny światowej – od czasów początków okupacji niemieckiej, przez dobrowolne uwięzienie w Auschwitz, udział w Powstaniu Warszawskim, aż po tragiczny finał życia w czasach komunistycznej Polski. Dokument ukazuje m.in. gehennę, jaką Pilecki przeszedł w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, gdzie był brutalnie torturowany przez funkcjonariuszy UB. Oprawcy nie znali żadnej miary w bestialstwie, Witold Pilecki w czasie pobytu w więzieniu na Mokotowie napisał w liście z celi: „Oświęcim to była igraszka” – odnosząc się do porównania z bestialstwem, jakiego doświadczył po wojnie z rąk komunistycznych oprawców.
Witold Pilecki został zamordowany 25 maja 1948 roku strzałem w tył głowy. Do dziś miejsce jego pochówku pozostaje nieznane. Film nie tylko dokumentuje brutalność systemu, ale również pokazuje brak refleksji, skruchy czy jakiejkolwiek odpowiedzialności ze strony katów.
Szczególnie interesującym wątkiem filmu była również wzmianka o pobycie w Auschwitz późniejszego premiera PRL, Józefa Cyrankiewicza, którego rola i relacje z Pileckim w obozie do dziś budzą wiele kontrowersji.
Po seansie odbyło się spotkanie z autorem filmu, Tadeuszem Płużańskim – historykiem, dziennikarzem i publicystą, którego Ojciec był jednym z najbliższych współpracowników Witolda Pileckiego. Tadeusz Płużański jest znany z działalności na rzecz upamiętnienia Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego- Żołnierzy Wyklętych. Podczas dyskusji uczestnicy zadawali wiele wnikliwych pytań dotyczących nie tylko samego filmu, ale i współczesnej pamięci historycznej. Rozmowa dotyczyła m.in. dzisiejszych losów potomków dawnych oprawców oraz trudnej drogi życiowej spadkobierców Armii Krajowej.
W swoim wystąpieniu uczestniczący w spotkaniu dr Andrzej Drogoń podkreślił, że kwestia rozliczenia tych zbrodni nigdy nie została zrealizowana a zdegenerowani oprawcy UB dożyli w dostatkach i poważaniu, sędziwego wieku. Nikt nie przyłożył ręki do rozliczenia tych zbrodni a wręcz przeciwnie bagatelizowano ich skutki – nie możemy nad tą historią przechodzić bez choćby chęci rozliczenia zbrodniarzy.
W spotkaniu wzięło udział około 100 osób – można było również zapoznać się z publikacjami autora. Całość wydarzenia trwała około trzech godzin i zakończyła się głęboką refleksją nad losem bohaterów wyklętych i ich znaczeniem dla dzisiejszej tożsamości narodowej.
Witold Pilecki (1901–1948) – rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, ochotnik do Auschwitz, autor jednego z pierwszych raportów o Holokauście. Uznawany za jednego z najodważniejszych ludzi II wojny światowej. Aresztowany przez komunistyczne władze w 1947 roku, brutalnie przesłuchiwany, skazany na śmierć w pokazowym procesie i stracony. Jego rehabilitacja nastąpiła dopiero w 1990 roku.
Janusz Jabłoński
